ڕۆژی چوارشەممە ٢٣ی مانگی سەرماوەز شۆرای ئابووری و کۆمەڵایەتیی ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان بە زۆرینەی دەنگ، دەوڵەتی دژی ژنی کۆماری ئیسلامیی لە ئەندامیەتی لە کۆمیسیۆنی “پێگەی ژن”ی ئەم شۆرایە دەرکرد. ئەم دەرکردنە لە حاڵێکدا ئەنجام دەدرێت کە کۆماری ئیسلامی لە مانگی مارسی ئەمساڵدا لەڕێگەی سات و سەودا لەگەڵ دەوڵەتی ئەمریکا و باقیی دەسەڵاتە سەرمایەدارەکان بە دەنگی ٤٣ ئەندام لە کۆی ٥٤ ئەندامی ئەم شۆرایە، بۆ ماوەی چوار ساڵ ببووە ئەندامی کۆمیسیۆنی “پێگەی ژن”. دەنگی ئەرێنیی ٤٣ دەوڵەتی ئەو کات بە کۆماری ئیسلامی بۆ ئەندامیەتیی لەم کۆمیسیۆنەدا کە ئەرکی پەرەپێدانی یەکسانیی ڕەگەزی و بەهێزکردنی پێگەی ژنانی لە وڵاتانی جیهاندا وەئەستۆیە، پێویستە بە گاڵتەی زەمانە بە حیساب بێت. دەنگی ئەرێنیی ئەم دەوڵەتانە بۆ ئەندامیەتیی کۆماری ئیسلامی مەعامەلەگەرانە، بێشەرمانە و سووکایەتی بە پێگەی کۆمەڵایەتیی ژنان بوو. چونکە دوای ٤٣ ساڵ، بەڕاستی مەگەر کەسێک خۆی لە نەزانی دابێت ئەگینا هەموو کەس یاسای کۆنەپەرستانەی ئایینی و دژەژن بوونی کۆماری ئیسلامیی بۆ دەرکەوتووە. حکوومەتی ئیسلامی لە ئێران لەماوەی ٤٣ ساڵ دەسەڵاتیدا زوڵم و هەڵاواردنی ڕەگەزیی دەرحەق بە ژنان ئەنجام داوە و کەلتووری کۆنەپەرستانەی ئیسلامی و پیاوسالاریی بەسەر کۆمەڵگەدا سەپاندووە و دژەژنبوون و توندوتیژیی بەرانبەر ژنان نەهادینە کردووە. سیاسەتی دژی ژنی کۆماری ئیسلامی لەڕێگەی ڕەوتە ئیسلامییەکانەوە بۆ وڵاتانی دەوروبەریش تەشەی سەندووە. هەڵسووکەوتی ڕژیم لەگەڵ ژینا و ژیناکان نموونەیەکی بەرچاوە لەم دڕندەیی و وەحشیگەرییە ئیسلامییە. کۆماری ئیسلامی هەر لە سەرەتای بەدەسەڵات گەیشتنیەوە، هێرش بۆسەر دەستکەوتەکانی ڕاپەڕینی لەڕێگەی تەعەڕوز بە ئازادی و کەرامەتی ئینسانیی ژنان دەستپێکرد. ڕژیمی ئیسلامی لەم ماوەیەدا بەپێی یاسای کۆنەپەرستانەی مەزهەبی لە هەموو بوارەکانی ژیانی کۆمەڵایەتی، لە کارخانە و کارگە، لە مەدرەسە و زانکۆ، لە ئیدارات و شیرکەتەکان، لە شەقام و گەڕەک و بازاڕ، لە مەیدانی وەرزشی و سەیرانگا و تەنانەت لە ناو ماشێن و لەناو ماڵدا لە ژیانی خسووسیی ژناندا دەخاڵەتی کردووە و بەربەستی بۆ دروست کردوون. ئازادی و سەرەتاییترین مافی ئینسانیی ژنانی زەوت کردووە و بێمافییەکی بەرینی بەسەریاندا سەپاندووە. پێشەنگایەتی و بەشداریی ژنان لە بزووتنەوەی شۆڕشگێڕانە و سەرانسەریی ئێستا تا ڕادەیەک ئاکامی هەر ئەم کردەوە و ڕەفتارەی کۆماری ئسیلامییە نیسبەت بە ژنان.
دەرکردنی کۆماری ئیسلامی لە کۆمیسیۆنی “پێگەی ژن”ی شۆرای ئابووری و کۆمەڵایەتیی ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان بە ٢٩ دەنگی موافقی هەر ئەو دەوڵەتانە بەڕێوەچوو کە چەند مانگ لەمەوبەر دەنگی ئەرێنییان دابوو بە ڕژیم بۆ ئەوەی ببێتە ئەندامی ئەم کۆمیسیۆنە. بێگومان ئەم کردەوە سەمبۆلیکەی ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان لەژێر کاریگەریی ناڕەزایەتی و خۆپیشاندان و فەزایەکەوە بووە کە لە ناوخۆی ئێران و لە دەرەوەی وڵات بۆ پشتیوانی لەم بزووتنەوە شۆڕشگێڕانەیە لەئارادایە. دەکردنی ڕژیم لەم ناوەندە لە درێژەی گەمارۆکانی ئەم دوایانەی ئەمریکا و یەکیەتیی ئورووپا و باقیی دەسەڵاتەکانی سەرمایەداریدا بووە بەئامانجی سەپاندنی گوشاری زیاتر بەسەر کۆماری ئیسلامی. هەربۆیە لەم ڕوانگەوە کردەوەیەکی فریوکارانە و ناسادقانەیە. ئەمجۆرە ئیقداماتە کاریگەرییەکی بەرچاویان لەسەر سیاسەتی سەرکوتگەرانەی کۆماری ئیسلامی نابێت. چونکە مانەوەی ئەم دەسەڵاتە کۆنەپەرستە هەتا ئێستاشی تەنیا لەڕێگەی سەرکوتەوە بووە و هیچی تر.
لە بارودۆخێکدا کە کۆماری ئیسلامی بەهۆی بزووتنەوەی شۆڕشگێڕانە کە لەئێستادا چووەتە ناو چوارەمین هەفتەوە، یەکجار لاواز بووە و لەبەردەم ڕووخان دایە، ئەمریکا و دەسەڵاتەکانی ئورووپا لە هەوڵی ئەوەدان کۆماری ئیسلامی بکێشنە پای مێزی موزاکرەی بەرجام و سازش، تا لەم وەزعە نەجاتی بدەن. کۆماری ئیسلامیش پێشوازیی لێ کردووە و ئامادەیی زاهیریی خۆی بۆ سازان لە چوارچێوەی “تەعامول”دا ڕاگەیاندووە. ڕۆژی چوارشەممە ٢٣ی مانگی سەرماوەز محەممەد ئیسلامی سەرۆکی ڕێکخراوی وزەی ئەتۆمیی کۆماری ئیسلامی لە وتووێژێکدا ڕایگەیاند: “بەرپرسانی ئاژانسی نێونەتەوەیی وزەی ئەتۆمی لە ڕۆژانی داهاتوودا دێنە تاران. ئێمە لەگەڵ ئاژانسی نێونەتەوەیی تەعامولاتێکمان بووە و هیوادارین لەپێناو لابردنی ئەو بەربەستانەی کە هەن، هەنگاوێک بەرەوپێش هەڵبگیرێت”. بەرپرسانی یەکیەتیی ئورووپا و باقیی کاربەدەستانی ئەمریکاش ناڕاستەوخۆ سەفەری بەم زووانەی بەرپرسانی ڕێکخراوی نێونەتەوەیی وزەی ئەتۆمی بۆ تارانیان تەئید کردووە. شۆرای یەکیەتیی ئورووپا ڕۆژی ١٢ی دێسامبر لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاند:” یەکیەتیی ئورووپا پابەند بە بەڵێنی خۆیەتی بۆ بووژاندنەوەی بەرجام”. جۆزپ بۆرل بەرپرسی سیاسەتی دەرەوەی ئەم ڕێکخراوەش وتی: “کات بە قازانجی ئێمە نییە و ئێستا کاتی بڕیاردانی سیاسییە. ئێمە بژاردەیەکی باشترمان نییە بۆ ڕێگری لە دەستڕاگەشتنی ئێران بە چەکی ئەتۆمی”. وەزیری دەرەوەی ئاڵمانیش کە تا چەند ڕۆژ لەمەوبەر بەخاتری “ڕەفتاری غەیرە ئینسانی لەگەڵ شارومەندان” بەتوندی هێرشی دەکردە سەر کۆماری ئیسلامی، خوازیاری پابەندبوونی کۆماری ئیسلامی بە بەڵێنە یاساییەکانی خۆی نیسبەت بە ئاژاسی ئەتۆمی بوو و وتی: “بەرپرسانی ئاژانس پێویستە بتوانن حزووری کامڵیان لە دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێراندا هەبێت”.
بەڵام ئامانجی کۆماری ئیسلامی لە دەستپێکردنەوەی پڕۆسەی دانوستانی ئەتۆمی، بە ئاکام گەیشتنی بەرجام نییە بەڵکوو کەم کردنەوە و لابردنی ئەو فشارانەیە کە بە ناڕەزایەتیی بەرین لەلایەن جەماوەری خەڵکەوە لەم وڵاتانە لە ئارادا بووە. کۆماری ئیسلامی بەر لە دەستپێکی ئاخێزی شۆڕشگێڕانەی “ژینا” لە هاوینی ئەمساڵدا ئەم دانوستانانەی بە هۆکاری بەرژەوەندی هاوپەیمانییەتی لەگەڵ ڕووسیا ڕاگرتبوو. بەڵام واقعییەتێکی تر ئەوەیە کە ناڕەزایەتی و مانگرتنی سێ مانگی ڕابردوو قەیرانی ئابووریی کۆماری ئیسلامیی هێندە پەرەپێداوە کە خەزێنەی ڕژیم بەگشتی بەتاڵە و سیستمی ئابووریی کۆماری ئیسلامی داڕماوە. لەماوەیەکی کورتدا تمەن زیاتر لە سەدا چلی ئەرزشی خۆی لەدەست داوە، نرخی کاڵای ئەساسیی ڕۆژانەی خەڵک سەعات بە سەعات زیاد دەکات و ئاسۆیەک نە بۆ باشتر کردنی وەزعییەتی ئابووریی ئێران بوونی هەیە و نە بۆ تەقویەتی ڕژیمی کۆماری ئیسلامی. بۆ کرێکاران و جەماوەری خەڵکی زەحمەتکێش و ستەملێکراوی ئێرانیش ڕێگایەک بێجگەلە درێژەی ناڕەزایەتی و مانگرتن بە ئامانجی ڕووخاندنی ئەم ڕژیمە تاوانکار و دز و گەندەڵە و ڕزگاری لە دەرد و ئازارێک کە بەسەر خەڵکیدا سەپاندووە، بوونی نییە.
تەلەڤیزیۆنی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران و کۆمەڵە
https://alternative-shorai.tv
https://cpiran.org
https://komala.co