بەپێی ڕاپۆرتی هەواڵنێرییەکانی ناو تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان، ڕۆژی سێشەممە ٣١ی مانگی جۆزەردان، لانیکەم سێ کۆڵبەر بە ناوەکانی “سەروەر ڕەستگار”، “مەحموود شەمسی نەژاد” و “سوهەیب قیتوولی” لەلایەن هێزەکانی هەنگی مەرزیی نەوسوود و مەریوانەوە بە تفەنگی ساچمەیی کراونەتە ئامانج و دراونەتە بەر توندوتیژی و بەهۆیەوە بریندار بوون. یەکێک لەم کۆڵبەرانە لە ناحیەی چاو و لووتەوە بەسەختی برینداربووە. ئەگەرچی ئامارێکی ڕەسمی لە ژمارەی کۆڵبەرانی سنوورەکانی غەربی ئێران لەبەردەستدا نییە بەڵام ساڵانە سەدان کۆڵبەر گیان و سڵامەتیی خۆیان لە ڕێگای دابینکردنی بژێویان لەدەست دەدەن. ئاماری بڵاوکراوە لەناو تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان نیشانی دەدات کە ساڵی ١٤٠٠ ساڵێکی مەرگبار بووە بۆ کۆڵبەران و لەمساڵەدا ٢٢٠ کۆڵبەر لە ئۆستانەکانی کوردستان، ئازەربایجانی غەربی، کرماشان و باقیی ئۆستانەکانی دیکە بەهۆی تەقەی هێزەکانی کۆماری ئیسلامی، بەربوونەوە لە بەرزایی، تەسادوف بەهۆی وەشوێن کەوتنی مەئموورانی نیزامی، بەفر و ڕندوو و باقیی ڕووداوە سرووشتییەکان گیانیان لەدەست داوە و برینداربوون. لە ساڵی نوێشدا سایەی مەرگ هەروا لە بۆسەدایە تا کۆڵبەران لە ناوچە سنوورییەکان بکاتە قوربانی. کوشتنی کۆڵبەران دیاردە و یان ڕەوایەتێکی تازە نییە. زۆربەی کۆڵبەرانی کوژراو بەدەستی هێزە نیزامی و ئەمنییەکانی سەر سنوور بە بێ ئاگادارکردنەوە تەقەیان لێکراوە و تەنانەت بە چەکی دووربیندار کراونەتە ئامانج. زۆر جار ئەم کۆڵبەرانە بەهۆی باروودۆخی دژوار لەوانە بەسترانی ڕێگا سەخت و شاخاوییەکانی ناوچە سنوورییەکان و یان بەهۆی کۆنتڕۆڵی سنوورەکان لەلایەن هێزە ئەمنییەکانەوە، بۆ ماوەیەک ئیمکانی کەسبی داهات و کۆڵبەرییان نابێت. کۆڵبەران بۆ دابینکردنی ژیانیان بەرەڕووی مەترسیی جۆراوجۆر دەبنەوە. ئەوان ئەگەر لە تەقەی ڕاستەوخۆی هێزە ئینتزامییەکانی سەرسنوور لە ئەمان دا بن دیسان مەترسیی دیکە لەوانە بەربوونەوە لە کێو، تەقینەوەی مین، سەرمابردوویی، تەسادوف و تاڵانکرانی ئەمواڵیان لەلایەن دزانی هاودەستی مەئموورانی ئەمنییەتی، هەڕەشەیان لێ دەکات.
کاتێک کۆڵبەری وەک کارێکی دژوار باسی لێ دەکرێت، لە هەنگاوی یەکەمدا ڕەنگبێ فەزایەکی پیاوانەمان بێتە بەرچاو، بەڵام واقعییەت ئەوەیە کە بەشێک لە کۆڵبەران لە ژنان و کچانێک پێک دێن کە پێ بە پێی پیاوان بۆ دابینکردنی ژیانی بنەماڵەیان کۆڵبەری دەکەن. بەداخەوە ئامارێکی ورد لە ژمارەی کۆڵبەران بوونی نییە. بەپێی وتووێژێک کە چالاکانی سیاسیی بواری ژنان لەگەڵ کۆڵبەران ئەنجامیان داوە، بەشێک لە کۆڵبەران ژنانی خوێندەوار و سەرپەرستی بنەماڵە پێکی دێنن کە بە دەلیلی بێکاری و نەدیتنەوەی شوغڵ بۆ دابینکردنی هەزینەی ژیانی خۆیان و بنەماڵەیان مەجبوور بوون بە جلی پیاوانەوە کۆڵبەری بکەن. ئەوان ژنان و پیاوانێکن کە بۆ پەیداکردنی تیکەیەک نان ساڵەهایە لە کێوە بەرزەکان کۆڵەباری ٣٠ تا ٤٠ کیلۆیی لە کۆڵ دەدەن و ڕۆژ و شەو کابووسی بەربوونەوەی خۆیان، هاوسەر و منداڵانیان لە بەرزاییەکانەوە دەبینن.
بێگومان بوونی هەژاری، نەبوونی گەشەی ژێرخانی ئابووری لە ناوچە بێبەشەکان لەوانە لە کوردستان بەهۆی سیاسەتی ئابووریی سەرمایەداری و شوینیستی کۆماری ئیسلامی و پاشایەتی واقعییەتێکی حاشاهەڵنەگرە. کوردستان و ئازەربایجانی غەربی لەو شەش ئۆستانە سنوورییانەن کە زۆرترین ڕێژەی بێکاریی تێدایە. هەژاری و بێکاریی داسەپاو بەسەر ئۆستانەکانی کوردستان، کرماشان و ئازەربایجانی غەربی، کۆڵبەریی کردووەتە ڕێگایەکی دژوار بۆ دابینکردنی بژێوی بەشێکی گەورە لە جەمعییەتی خوازیاری کار لەم ناوچانە. ئه‌و كۆڵبه‌رانه‌ی وا بۆ په‌یدا كردنی تیكه‌یه‌ك نان ڕێگای مه‌رگ ده‌گرنه به‌ر و ڕوو ده‌كه‌نه كاری گواستنه‌وه‌ی كاڵا له‌سه‌ر سنووره‌كان، له ڕاستیدا، هێزی كاری بازرگانان و ده‌ڵاڵانێكن كه له شار و ئاواییه سنووریه‌كاندا جێگیرن. ئه‌وان له خاڵێكی سنوورییه‌وه كاڵاكان ڕه‌وانه ده‌كه‌ن و له خاڵێكی تره كاڵاكانیان به‌ده‌ست ده‌گات، به بێ ئه‌وه‌یكه هیچ مه‌ترسیه‌ك هه‌ڕه‌شه‌یان لێبكات، گیرفانیان پڕ ده‌كه‌ن و حه‌قده‌ستێكی زۆر كه‌میش ده‌ده‌نه كۆڵبه‌ره‌كان.
له ماوه‌ی ساڵانی ڕابردوودا ڕكوودی به‌رچاوی ئابووریی ئێران و به‌ربه‌سته ماڵییه‌كانی كۆماری ئیسلامی بوونه‌‌ته هۆی گه‌شه‌ی بازرگانیی كاڵای “قاچاخ” له ناوچه سنووریه‌كانی كوردستان. له ماوه‌ی هه‌موو ئه‌م ساڵانه‌دا، پێ به پێی به‌رزبوونه‌وه‌ی ئاستی بێكاری له شاره‌كانی كوردستان، ژماره‌یه‌كی زیاتر له كرێكارانی بێكار ڕوویان كردووه‌ته كۆڵبه‌ری و به هه‌ر ڕاده‌یه‌كیش ژماره‌ی كۆڵبه‌ران زیادیان كردووه، ئاستی حه‌قده‌سته‌كانیان هاتووه‌ته خوارتر.
ئەگەر لەسەر ئەم بابەتە تەوافوقمان بێت کە باروودۆخی داسەپاو بەسەر کۆمەڵگەی کوردستان لەوانە دیاردەی کۆڵبەری وەک توێژی خامۆشی چینی کرێکار لە ستەمی چینایەتی و ستەمی نەتەوەییەوە سەرچاوە دەگرێت. لە باروودۆخێکدا کە کوشتاری کۆڵبەران بەردەوام درێژەی هەیە، خەڵکی کوردستان و لە پێشیانەوە کرێکاران، موعەلیمان، خانەنشینکراوان و باقیی بوارە کۆمەڵایەتییەکان نابێ لە بەرامبەر ئەم جەنایەت و زۆربێژییە ئاشکرایانەی ڕژیمی سەرمایەداریی ئێراندا دەست لەسەر دەستی یەک دابنێن. چالاکان و پێشڕەوانی بزووتنەوەی کرێکاری پێویستە بە ئاشناکردنی هەرچی زیاتری کرێکاران و بیروڕای گشتی لەگەڵ باروودۆخی پڕمەترسیی کۆڵبەری و ژان و ڕەنجییان، بە بابەتی خەباتکارانەی خۆیان بزانن و دژبە کوشتاری کۆڵبەران و بۆ دیفاع لە مافی هاوچینەکانیانی خۆیان لە هیچ هەوڵێک کۆتایی نەکەن و بە بەرپاکردنی کەمپەینی ناڕەزایەتیی خۆیان لە پەنا باقیی ناڕەزایەتی و مانگرتنەکانی خۆیان دژبە کوشتاری کۆڵبەران دەست بخەنە دەستی یەکەوە و بیکەنە بزووتنەوەیەکی ناڕەزایەتی.