بەپێی ڕاپۆرتی هەواڵنێریی هێرانا لە ماوەی ڕۆژانی ١٢ و ١٣ی مانگی بەفرانباردا، بەهۆی نەبوونی ئیمەنیی شوێنی کار، ٥ کرێکار لە شارەکانی زەنجان و تەورێز لە کاتی کاردا تووشی ڕووداو هاتن. لەم ڕووداوانەدا کرێکارێک گیانی لەدەست دا و ٤ کرێکاری دیکەش بریندار بوون. هەروەها یەکێک لە کرێکاران مەعدەنی ناوچەی گوڵساری ساوجبڵاغ لە کاتی کاردا بەهۆی بەربوونەوەی بەرد لە تەسمەی نەقالەوە بۆ سەر سەری، دەستبەجێ گیانی لەدەست دا. بەپێی ڕاپۆرتەکانی دیکە لە شارستانی زەنجان کرێکارێکی ٦٢ ساڵە لە خێوەتی نیگەهبانیی بینایەکی نیوەکارەدا بەهۆی بڵاوبوونەوەی گازی مۆنۆئۆکسید گیانی لەدەست دا. بەپێی هەواڵێکی دیکە لە ئۆستانی ئازەربایجانی شەرقی بەهۆی ئاگرکەوتنەوە لە کارگەی کەپسوولی مایەع لە دیزێل ئاباد لە بەرامبەر کارخانەی شەمچە لە جاددەی ئازەرشار چوار کرێکاری بریندار بوون و ڕاگوێزی نەخۆشخانە کران. هەروەها ڕۆژی یەکشەممە ١٢ی مانگی بەفرانبار بەهۆی نەبوونی ئیمەنیی شوێنی کار، کرێکارێک لە شارەکی سەنعەتیی ناوچەی ئازادی ئەروەند لە شارستانی خوڕەمشار بەهۆی بەربوونەوە لە بەرزایی ٩٠ میتری گیانی لەدەست دا. هەر لەم ڕۆژەدا کرێکارێکی ئەفغانستانی ٥٢ ساڵ تەمەن بەهۆی بەربوونەوە بۆ ناو چاڵێکی ١٣ میتریی ئاوەڕۆ لە شوێنی ئیسڕاحەتی کرێکارانی مێترۆ گیانی لەدەست دا. هاوکات پاکبانێکی ٣٤ ساڵە لە مەشهەد لە کاتی کاردا کەوتە بەر ماشێن و گیانی بەخت کرد.
ئەم هەواڵە دڵتەزێنانە، ئەم مەرگە خامۆشانە تەنیا گۆشەیەکن لە کارەساتەکانی نەبوونی ئیمەنی شوێنی کار کە لە گۆشە و کەناری ئێران دەبیسترێن. زۆرێک لە هەواڵەکانی پێوەندیدار بە ڕووداوەکانی شوێنی کار هەرگیز ڕاناگەیەندرێن و ناچنە ناو هەواڵی ڕۆژنامەکانەوە. بەپێی لێکۆڵینەوەکان لە ماوەی ساڵانی ڕابردوودا بەهۆی توندبوونەوەی چەوساندنەوەی کرێکاران و چوونەسەرەوەی کێشەی بژێوی و نەبوونی کەرەستەی ئیمەنی، ڕووداوەکانی شوێنی کار زیادیان کردووە. بەپێی ڕاپۆرتی ناوەندی ئامار و زانیارییەکانی وەزارەتی کاری ڕژیمی کۆماری ئیسلامی بەهۆی نەبوونی ئیمەنیی شوێنی کار تەنیا لە ساڵی ١٣٩٩دا ٩ هەزار و ٢٩٥ ڕووداوی کار ڕوویان داوە. ئەم ڕاپۆرتە ئاشکرای دەکات کە زۆرترین ژمارەی ڕووداوەکان لە ساڵی ڕابردوودا پەیوەندییان بە بەربوونەوە و هەڵخلیسکان لەسەر کار هەبووە و هەروەها کاری بیناسازی زۆرترین زیانی لێکەوتووەتەوە. بەپێی ڕاپۆرتی بەڕێوەبەریی گشتیی پەیوەندییەکان و کاروباری نێونەتەوەیی ڕێکخراوی پزیشکی قانوونی، لە ٨ مانگی ئەوەڵی ساڵی ١٣٩٩دا هەزار و ٢٥٨ کەس بەهۆی ڕووداوەکانی شوێنی کار گیانیان لەدەست داوە کە لەچاو هەر ئەم ماوەیە لە ساڵی پێشوو ئاماری تەڵەفات ٣ و ٩ دەهومی لەسەد زیادی کردووە. بەپێی خودی ئامارەکانی دەوڵەت لە ساڵی ٩٤ تا ٩٩ بە گشتی ١٣٩ هەزار و ٨٦٦ کرێکار لە شوێنەکانی کاردا تووشی ڕووداو هاتوون.
ئاماەرکانی “سازمانی تەئمینی ئیجتماعی، و ناوەندی ئاماری ئێران” باس لەوە دەکەن کە لە هەر سێ کرێکاری بیناسازی، تەنیا یەک کەسیان دەگەنە تەمەنی خانەنشینی و دوو کەسەکەی تر ئەگەر شانس بێنن و لە مەرگ دەربازیان بێت، کەم ئەندام دەبن و لە کار دەکەون. پێویستە بوترێ کە ناڕەزایەتیی کرێکارانی ئەم ڕشتەیە بۆ وەرگرتنی حەقی بیمە، و یان دابین کردنی کەرەستەی ئیمەنی، بەهۆیی پڕژوبڵاوبوون، ڕێگری لە ڕێکخراوبوونیان لە ڕێکخراوە سەربەخۆ و چینایەتییەکان، و هەروەها بەرنەکەوتنی یاسای کاری دژەکرێکاریی ڕژیمی ئیسلامی، هەتا ئێتا دەستکەوتێکی بەرچاوی نەبووە. ئەوەیکە دیارە، نەتەنیا لە بەشی کاری بیناسازی بەڵکوو لە زۆربەی شوێنەکانی کار و بەرهەمهێنانی ئێران ئاستی ستانداردە ئیمەنییەکان لەخوارێن و بەردەوام مەترسیی مەرگ، بەریندار و کەمئەندام بوون و یان تووش بوون بە نەخۆشیی مەترسیدار و کوشندە هەڕەشە لە گیانی کرێکاران دەکات. بەڵام بەڕێوەبەران و بەرپرسانی پێوەندیدار هەموو ڕووداوەکانی ناو کارگا و کارخانە و شوێنەکانی تر بۆ کەمتەرخەمیی کرێکاران دەگەڕێننەوە، نەک بۆ نەبوونی کەرەستەی ئیمەنی و ناساتانداردربوونی شوێنی کار و گوشاری چەند بەرابەری کار کە دەبێتە هۆی ماندوویەتی و تێکچوونی تەعادولی فیکریی کرێکاران.
بەڵام هەڵسەنگاندنێکی کارناسانە و بێ غەرەز لەم ڕووداوانە، ئەم حەقیقەتە دەسەلمێنێت کە هەموو ئەم قوربانییانە هۆکارەکەیان قازانجپەرستی و تەماعی خاوەنکاران و دەوڵەتی پشتیوانیانە. خاوەنکاران حازر نین بەشێک لەو قازانجەی کە لەڕێگەی چەوساندنەوەی کرێکارانەوە بەدەستیان هێناوە بکەنە هەزینەی دابینکردنی ئیمەنیی شوێنی کار و ڕژیمی کۆماری ئیسلامیش درێژەی چەوساندنەوەی کرێکارانی لەم باروودۆخە کۆیلەئاسایەدا بۆ ئەوان زەمانەت کردووە. کەوابوو کرێکاران پێویستە خاوەنکار و دەوڵەت بەهۆکاری سەرەکیی ڕووداوەکانی شوێنی کار بزانن. هەر ڕووداوێک بەهۆی نائەمنیی شوێنی کار، پێویستە وەک تاوانێکی گەورە لەقەڵەم بدرێت و خاوەنکاران و ئۆرگانە دەوڵەتییە پێوەندیدارەکان لێپرسینەوەیان لێ بکرێت.
له ڕاستیدا خاوه‌نكاران له‌به‌ر قازانج په‌ره‌ستی و ته‌ماعی خۆیان، نه ده‌یانهه‌وێ ئیمه‌نی شوێنی كار باشتر بكه‌ن و نه نیگه‌رانی له‌ده‌ستدان و قوربانی بوونی كرێكارانن، ئه‌وان ته‌نانه‌ت نیگه‌رانی ئه‌وه نین كه كرێكار له ترسی گیانی خۆی واز له كار بێنێت، له‌به‌ر ئه‌وه‌یكه ده‌زانن كه له‌شكری بێكاران، له مه‌یدانه‌كانی كار و له‌به‌ر ده‌رگای كارخانه و كارگاكانیان به‌ڕیز بوون و هه‌ركات مه‌یلیان بێت، ده‌توانن كرێكارانی دیكه به‌دیل بگرن و له هه‌مان شوێنی ناستاندارد و نائه‌منی كار، هه‌موو جۆره كارێكی سه‌خت و زیانباریان پێ بكه‌ن. كه‌وابوو تا کاتێک کە خرۆشی شۆڕشی کرێکاران و خەڵکی زەحمەتکێش بارگەوبنەی ڕژیمی کۆماری ئیسلامی و نیزامی سەرمایەداری تێکەونەپێچێت ئەوە خودی كرێكاراننن كه ده‌بێ بیر له‌خۆیان بكه‌نه‌وه و به پشت به‌ستن به خه‌باتی ڕێكخراو و وشیارانه‌ی خۆیان، خاوه‌نكار و ده‌وڵه‌ت ناچار به دابین كردنی ئیمه‌نی شوێنی كار بكه‌ن. بێگومان، دابین كردنی ئیمه‌نی شوێنی كاریش وه‌ك هه‌موو خواسته‌كانی دیكه، ته‌نیا به زه‌بری خه‌بات، به‌سه‌ر سه‌رمایه‌داران و ده‌وڵه‌تی پشتیوانیان دا ده‌سه‌پێت.