تەنیا ١١ ڕۆژی دوای دەستپێکی هێرشی نیزامیی ئەم دواییەی گرووپی ئیسلامیی “هەیئەتی تەحریری شام” بۆ سەر هێزەکانی ئەرتەشی سووریە، ڕۆژی یەکشەمممە ١٨ی مانگی سەرماوەز لەگەڵ نزیک بوونەوەیان لە دیمەشق، بەشار ئەسەد ڕایکرد و بەم جۆرە ڕژیمی دیکتاتۆریی ٥٣ ساڵەی ئەسەد لە سووریە ڕووخا. وەزارەتی دەرەوەی ڕووسیە بۆ پاساوکردنی ئەم شکستە ڕۆژی یەکشەممە ڕایگەیاند کە: “بەشار ئەسەد دوای گفتوگۆ لەگەڵ لایەنە ناکۆکەکان لە سەرۆک کۆماری دەستی کێشاوەتەوە و وڵاتی بەجێهێشتووە”. ڕووسیە پشتڕاستی کردووەتەوە کە مافی پەنابەرێتی بە بەشار ئەسەد و بنەماڵەکەی داوە. بەم شێوەیە دیکتاتۆرییەتی حافز ئەسەد و بەشار ئەسەد کۆتایی پێهات. ئەو دیکتاتۆرانەی کە تاوانی بێشوماری ترسناکیان بەرامبەر بە خەڵکی ستەمدیدەی سووریە ئەنجامدا. لە کوشتاری ٤٠ هەزار کەس لە شاری “حەما” لە ساڵی ١٩٨٢ هەتا شەڕی چوار ساڵەی ڕژیمی بەشار ئەسەد لەدوای سەرکوتی ئاخێزی جەماوەری ساڵی ٢٠١١، کە لە هاوکاری لەگەڵ ڕژیمی کۆماری ئیسلامی و ئەرتەشی ڕووسیە بە قیمەتی کوشتنی زیاتر لە نیو ملیۆن کەس، ئاوارەبوونی نیوەی دانیشتووانی سووریە و وێرانی و هەژاری و فەلاکەتی خەڵک بەڕێوەچوو. مافی خەڵکی سووریە بوو کە بەشار ئەسەد بە تاوانی جەنگ لە دادگایەکی جەماوەریدا لە سووریە دادگایی بکەن.
ڕووخانی ئەم ڕژیمە تاوانبارە وەک هاوپەیمانێکی ستراتیژی کۆماری ئیسلامی شادی و خۆشی زۆرینەی خەڵکی کرێکار و زەحمەتکێشی سووریە و جیهان بەتایبەتی خەڵکی ئێران و کوردستانی لێکەوتەوە. لەهەمانکاتدا هاوسەنگی هێزی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا گۆڕی و گورزێکی دیکەی لە ستراتیژی “شەڕی پێشگڕ انە و قووڵایی ستراتێژی” کۆماری ئیسلامی و بەرەی موقاومەتەکەی دا. لەگەڵ ڕووخانی بەشار ئەسەد، “میحوەری موقاومەتی کۆماری ئیسلامی تێکشکا. باڵیۆزخانەی ڕژێمی ئیسلامی و شوێنی نیشتەجێبوونی بەشار ئەسەد تاکە شوێن بوون لە سووریە کە لەلایەن جەماوەری تووڕەوە هێرشیان کرایە سەر. پەیکەری حافز و بەشار ئەسەدیان لەسەر شەقامەکان ڕووخاند و وێنەی خومەینی و خامنەیی و قاسم سولەیمانی و حەسەن نەسروڵڵایان لە باڵیۆزخانەکەدا دڕاند و پێشێلیان کرد.
بەڵام بەداخەوە ڕووخانی ئەم دیکتاتۆرە دەرئەنجامی شۆڕشێکی کۆمەلایەتی نەبوو بەڵکوو بەپێی پلانی پێشوەختەی ئەمریکا و ڕژیمی فاشیستی تورکیە و بە هەماهەنگی لەگەڵ حکوومەتی ئیسرائیل بوو. سەرکردایەتی ئەم سیناریۆیە کە ڕۆژێک پاش ڕاگەیاندنی ئاگربەستی نێوان حکوومەتی ئیسرائیل و حیزبوڵڵا لە لوبنان دەستیپێکرد، بە بزووتنەوەی ئیسلامی “هەیئەتی تەحریری شام” بە سەرۆکایەتی ئەبوو محەمەد جەولانی سپێردراوە کە ئێستا دەیەوێت بە ناوی ڕاستەقینەی خۆی “ئەحمەد حوسێن شارع” بناسرێت. واتە هەر ئەو کەسەی کە ئەمریکا ١٠ ملیۆن دۆلاری بۆ کوشتن یان دەستگیرکردنی دیاری کردبوو. ئەم گروپە تیرۆریستییە ئیسلامییە کە بەشێک بوو لە ئەلقاعیدە لە ساڵی ٢٠١٧ەوە لەژێرناوی هەیئەتی تەحریری شام چالاکی دەکات. ئەحمەد شارع ڕۆژی یەکشەممە دوای گەیشتنی بۆ دیمەشق هاوشێوەی ئەبوبەکر بەغدادی سەرکردەی داعش لە مزگەوتی مێژوویی ئەمەوی لە دیمەشق دەرکەوت و وتارێکی پێشکەش بە لایەنگرانی کرد. ئەو ڕوو بە چەکدارانی گرووپەکەی چەندین فەرمانی دەرکرد بۆ نموونە ” تەقەی هەوایی قەدەغەیە، چونکە دەبێتە هۆی ترس و نیگەرانیی خەڵکی سڤیل، دەستتێوەردان و زیان گەیاندن بە دامەزراوە گشتییەکان قەدەغەیە، هەرجۆرە هێرش و زیان گەیاندن بە مڵک و ماڵی خسووسی بە هەر شێوەیەک قەدەغەیە “. وە بەم فەرمانانە ژێستی ئەوەی گرت کە یاساکانی دیموکراسیی خوازراوی دەوڵەتە سەرمایەدارییەکان ڕەچاو دەکات. تا نیشانی بدات کە لە ڕابردووی خۆی دوور کەوتووەتەوە و جۆرێکی تر لە حکوومەتی ئیسلامی بەرقەرار دەکات. بێگومان ئەگەر کرێکاران و زەحمەتکێشان و خەڵکی ئازادیخوازی سووریە خێرا نەکەونە خۆ و لە بۆشایی ئیداری و حکوومەتیی ئێستا، ناوەندەکانی دەسەڵاتی خۆیان پێکنەهێنن، ڕەوتە ئیسلامی و غەیری ئیسلامییەکان بە پشتیوانیی دەوڵەتی فاشیستی تورکیە و ئەمریکا، حکوومەتێکی دیکتاتۆریی دیکە بەسەر خەڵکدا دەسەپێنن.
هاوکات لەگەڵ ئەم ڕووداوانە لە سووریە، ڕۆژی یەکشەممە ١٨ی مانگی سەرماوەز لە پەراوێزی کۆبوونەوەی وەزیرانی دەرەوەی هەشت حکوومەت کە لە دەوحە بەڕێوەچوو بە تیشک خستنە سەر ئاڵوگۆڕەکانی سووریە هادی بەحرە سەرۆکی “هاوپەیمانی نیشتمانی سووریە” کە یەکێکە لە گروپە ئۆپۆزسیۆنەکانی ڕژیمی ئەسەد باسی لە پێویستیی قۆناغێکی ئینتقالیی ١٨ مانگە بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردن لە سووریە کرد. گوتیشی ” دەبێت لە ماوەی شەش مانگدا دەستوورێکی نوێ دابڕێژرێت و یەکەم ڕیفراندۆم لەسەر جۆری حکوومەت (پەرلەمانی ، سەرۆکایەتی یان سیستەمی پێکهاتەیی) ئەنجام بدرێت و پاشان لەسەر ئەو بنەمایە هەڵبژاردن بەڕێوەبچێت و خەڵک ڕێبەری خۆی هەڵدەبژێرێت. لەو کۆبوونەوەکەدا وەزیری دەرەوەی تورکییە هاکان فیدان گوتی ” لەم بارودۆخەی ئێستادا نابێت ڕێگە بە ڕێکخراوە تیرۆریستییەکان (واتە پەکەکە) بدرێت سوود لەو دۆخە کەڵک وەربگرن و حکوومەتی نوێی سووریە نابێ هیچ هەڕەشەیەک بۆ سەر دراوسێکانی دروست بکات”.
ئەوەش لە کاتێکدایە کە بەوتەی ساڵح موسلیح ئەندامی شۆرای ڕێبەریی دەسەڵاتی خۆسەری ڕۆژئاوا، هەتا ئێستا سەرەڕای لێدوانە جیاوازەکانی “هەیئەتی تەحریری شام” بەهۆی نفووزی دەوڵەتی تورکیە، کوردەکانی سووریە وەک بەشێکی بەرچاو و کاریگەر لە لایەنە سیاسییەکانی ئەم وڵاتە لە بەشداری لە پڕۆسەی پێکهێنانی حکوومەتی نوێدا بێبەش کراون. بەڵام سەرەڕای ئەوەش هەم ئەو و هەم مەزڵوم عەبدی فەرماندەی گشتی هێزەکانی سووریەی دیموکرات و بەرپرسانی دیکەی ڕۆژئاوا بەیاننامەیان بڵاوکردووەتەوە و هیوایان خواستووە کە ڕووخانی ڕژێمی ئەسەد دەرفەتێکی نوێ بێت بۆ چاکسازی سیاسی و کۆتاییهێنان بە شەڕی ناوخۆ و یەکڕیزیی خەڵکی سووریە بەگشتی و ڕایانگەیاندووە کە بۆ دۆزینەوە چارەسەر بۆ ئەم مەبەستە ئامادەن.
ئەوەش لە کاتێکدایە کە ڕۆژی دووشەممە ١٩ی مانگی سەرماوەز فڕۆکە جەنگییەکانی دەوڵەتی فاشیستی تورکییە بە بۆمبارانی گوندی عەینی عیسا لە ڕەقە ١١ ئەندامی بنەماڵەیەکیان کوشت کە شەشیان منداڵ بوون. دەوڵەتی فاشیستی ئەردۆغان کە پەیوەندییەکی نزیکی لەگەڵ “هەیئەتی تەحریری شام” هەیە، بە کەڵک وەرگرتن لەم دەرفەتەی کە لە سووریە پێشهاتووە بێجگەلە ئەوەیکە بە هێرش بۆسەر “شەهبا و تەل ڕەفعەت” دەیان هەزار کەسی ئاوارەی کوردی لە کەمپەکانی پەنابەری بۆ جارێکی تر ئاوارە کردووە، بە کۆبوونەوەی هێزە بەکرێگیراوەکانی “ئەرتەشی نیشتمانیی سووریە” لە دەوروبەری شاری “منبج” و بۆمبارانی ئەم ناوچەیە، شەڕێکی جەنایەتکارانەی دیکەی بەدژی خەڵکی کوردستان بە ئامانجی داگیرکردنی زیاتری کوردستان و لەناوبردنی دەسەڵاتی خۆسەری ڕۆژئاوا دەستپێکردووە. لەو بارەیەوە ڕۆژی یەکشەممە ١٨ی سەماوەز گوتەبێژی هێزەکانی “هەسەدە” ڕایگەیاند کە لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا هێزە بەکرێگیراوەکانی تورکیە لەگەڵ هێزەکانی سووریەی دیموکرات “هەسەدە” تووشی تێکهەڵچوون بوون. جگە لە بەرپەرچدانەوەی ئەو هێرشانە هێزەکانمان گورزێکی قورسیان لە هێزەکانی سەر بە تورکیە داوە و سەرقاڵی پاککردنەوەی ناوچەی “منبج”ین. دەوڵەتی فاشیستی ئەردۆغان بە بەکارهێنانی هێزە میلیشیا بەکرێگیراوەکانی و بە شەڕنانەوەی بەردەوام، مەترسیی پەرەسەندنی شەڕی ناوخۆیی لە سووریە خستووەتە ئاسۆوە.
بێگومان بۆ جەماوەری کرێکار و زەحمەتکێش و بیروڕای پێشڕەو و چەپ و کۆمۆنیستی سووریە، ڕووخاندنی ڕژیمی دیکتاتۆریی ئەسەد دەبێ هەنگاوی یەکەم بێت لە خەبات بۆ ڕزگاری لە هەژاری و برسیەتی و جیاکاری و زەبروزەنگ و کوشتار. لەدوای ڕووخانی دیکتاۆریی بەشار ئەسەد بۆ ڕزگاریی ڕاستەقینە، پێویستە دەستبەجێ جەماوەری خەڵک دەست بە کاری سازماندان و بەرپاکردنی ناوەندەکانی دەسەڵاتی جەماوەریی خۆیان بن. بە کەڵک وەرگرتن لە ئەزموونی خەڵکی کوردستان لە هەموو شار و گوندەکانی وڵات ناوەندی دەسەڵاتی خۆیان پێکبێنن و بە دامەزراندنی ئەم ناوەندانە ئیدارە و بەڕێوەبردنی کۆمەڵگا بگرنە ئەستۆ. تەنیا لەم ڕێگەوەیە کە خەڵکی سووریە دەتوانن خۆیان لە مەترسیی هەرجۆرە نیزامێکی سەرکوتگەری سەرمایەداریی مەزهەبی و غەیری مەزهەبی ڕزگار بکەن و ببنە وەزنەیەکی کاریگەر لە دیاریکردنی ڕەوتی ڕووداوەکاندا.