ئەمریکا و سێ وڵاتی ترۆئیکای ئورووپایی (فەڕانسە، ئاڵمان و بریتانیا)، ڕۆژی چوارشەممە ١١ی جۆزەردان پێشنووسی بڕیارنامەیەکیان بەمەبەستی گوشاری زیاتر خستنەسەر کۆماری ئیسلامی بۆ سازان لە دانوستانەکانی بەرجام ئامادە کرد و خستیانە ئیختیار ٣٥ وڵاتی ئەندامی “شۆرای حوکام”ی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆمی. ئامانج لە دەرکردنی بەپەلەی ئەم بڕیارنامەیە ئەوەیە کە لە کۆبوونەوەی ڕۆژی دووشەممە ١٦ جۆزەردانی شۆرادا بدرێتە بەر باس و پەسند بکرێت. سەبارەت بە ناوەرۆکی ئەو بڕیارنامەیە هەواڵنێریی ڕوویتێرز هەمان ڕۆژ لە ڕاپۆرتێکدا ئاشکرای کرد کە تێیدا داوا لە کۆماری ئیسلامی کراوە کە هاوکاریی پێویست لەگەڵ ئاژانس بکات و بە باقی پرسیارەکانی ئەم شۆرایە وڵامی گونجاو بداتەوە و بە بێ دواخستن، ناڕوونییەکان سەبارەت بە سەرچاوەی زەڕاتی ئۆرانیۆمی پەیدا بووی ناو سێ سایتی “مەریوان، پارچینی وەرامین و تورقوزئاباد”، بڕەوێنێت. ئەگینا “شۆرای حوکام” کۆماری ئیسلامی تەوبیخ دەکات.
کارگێڕانی کۆماری ئیسلامی مانگی ڕەشەممەی پارەکە بەڵێنیان دابوو کە لە مەودایەکی زەمانیی سێ مانگەدا بە پرسیارەکانی ئاژانس وڵامی ڕوون بدەنەوە. بەڵام هەتا ئێستا بەڵێنەکانیان لەم بوارەدا بەجێ نەهێناوە و ئەوەش لە ڕوانگەی ئاژانسەوە یەکێک لە هۆکارەکانی ڕاوەستانی دانوستانی بەرجامە و لە ڕاپۆرتێکی سێ مانگەی ئەم دوایانەی “ڕافائێل گروسی” بەڕێوەبەری گشتیی ئاژانسەکە تەئکیدی لەسەر کراوە. ناوبراو ڕایگەیاندبوو: “تا کاتێک کە ئاژانس وڵامێکی ڕەزایەت بەخشی سەبارەت بە سەرچاوەی زەڕاتی ئۆرانیۆم لە لایەن ئێرانەوە پێ نەدرێتەوە، بووژاندنەوەی ئەم پەیماننامەیە دژوارە”. هەڵبەت هاوکات لە ڕاپۆرتێکی دیکەدا نیسبەت بە چوونەسەرەوەی پاشکەوتی ئۆرانیۆمی پیتێندراوی کۆماری ئیسلامی تا ڕێژەی زیاتر لە ١٨ بەرابەری ئاستی موجاز، هۆشداری دابوو. بەڵام کۆماری ئیسلامی هۆکاری ڕاگرتنی دانوستانەکانی بووژاندنەوەی بەرجام، بۆ مەختوومە ڕاگەیاندنی پەروەندەی زەڕاتی ئۆرانیۆم یان مەوادی ڕادیۆئەکتیڤ لەو سێ ناوەندە و شوێنێکی تر لە دەورووبەری ئیسفەهان دەگەڕێنێتەوە کە بەرپرسانی ئاژانسی نێوەدەوڵەتیی وزەی ئەتۆمی لە پشکنینەکانی خۆیاندا پێیان زانیبوو.
قۆناغی پێشووی کۆبوونەوەکانی بەرجام کە لە ناوەڕاستەکانی مانگی خاکەلێوەی ساڵی ڕابردوو لە “ڤییەن” دەستی پێکردبوو دوای هەشت دەور دانوستان، لە مانگی مارسدا بە بێ ئاکام لەلایەن کۆماری ئیسلامییەوە ڕاگیرا. دانوستانەکان لە حاڵێکدا ڕاگیران کە هەموو لایەنەکانی بەشدار لە ئەمریکا و دەوڵەتانی بەهێزی ئۆرووپاییەوە بگرە تا ڕووسیە و چین و خودی کۆماری ئیسلامیش باسیان لە قۆناغی کۆتایی دانوستانەکان و ڕێکەوتن لە ماوەی یەک حەفتەدا دەکرد و نیسبەت پێی خۆشبین بوون.
بەڵام لە باروودۆخێکدا کە کۆماری ئیسلامی لە قەیرانێکی قووڵدا گرفتار بووە و وەرشکستەیی ئابووریی ڕژیم گرانیی هێندە پەرە پێداوە کە نەک کرێکاران و جەماوەری بێبەشی ئێران بەڵکوو توێژە مامناوەندەکانی کۆمەڵگەش توانای کڕینی پێداویستیی ڕۆژانەیان نییە، لە حاڵێکدا کە حکوومەتی کۆماری ئیسلامی لە وڵامدانەوە بە داخوازییەکانی خەڵکی ئێران بێتوانایە و زیاتر لە ڕابردوو کەوتووەتە بەر نەفرەت و ناڕەزایەتییەوە و ڕۆژانە لە زۆرێک لە شارەکانی ئێران بەتایبەت ئوستانی خووزستان ناڕەزایەتیی خەڵک لە ئارا دایە، بۆچی کاربەدەستانی ڕژیم ڕووی خۆش بە دانوستانەکان نیشان نادەن. بۆچی کاریان گەیاندووەتە جێگەیەک کە “شۆرای حوکامی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆمی ناچار بووە کە لە مەحکوومییەتی کۆماری ئیسلامیدا بڕیارنامە دەربکات؟
بۆچی لە وەها باروودۆخێکی فەلاکەتباردا کە ڕژیم بەسەر خەڵکی ستەملێکراوی ئێرانیدا سەپاندووە، وەزیری دەرەوەی ڕژیم دەڵێت کە “لایەنی ڕۆژاوایی بەپەلەیە بەڵام ئێمە هیچ پەلەمان نییە و لە هێڵە سوورەکانی خۆمان تێناپەڕین”؟ یان وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران لە کاردانەوە بە پەسندکرانی ئیحتمالیی بڕیارنامەی شۆرای حوکام دژبە تاران، هەڕەشە دەکات کە: “هەر کردەوەیەکی غەیرە سازەندە لەلایەن شۆرای حوکامەوە، بەرەوڕووی وڵامی موحکەمی ئێمە دەبێتەوە”.
پێویستە بوترێت کە ئەوەڵەن، بەناو هێڵە سوورەکانی نیزام، وێدەچێت بیانوویەک بێت بۆ خۆدزینەوەی ڕژیم لە درێژەی دانوستانەکانی بەرجام. چونکە ئەو مەرجە غەیرە عەمەلییانەی کە عەلی خامنەیی بۆ درێژەی دانوستانەکان دیاریی کردووە، بۆ نموونە “لابردنی یەک جێی هەموو تەحریمەکان، ڕاستی ئازمایی و بەڵێنداریی ئەمریکا بەنیسبەت نەچوونە دەرەوەی دووبارەی لە ڕێکەوتنی ناوەکی و دانەسەپاندنی دووبارەی تەحریمەکان”، نیشانەی جیددی نەبوونی ڕژیمە لەم بوارەدا. دووەمەن لە باروودۆخێکدا کە شەڕی ئۆکراین لەنێوان ڕووسیە و دەسەڵاتەکانی سەرمایەداری لە ئارا دایە، ڕووسیەش وەک پشتیوانیی زاهیریی کۆماری ئیسلامی تەمایولێکی بە سازانی کۆماری ئیسلامی لەگەڵ ئەمریکا و باقیی دەوڵەتانی ئورووپایی نییە و لەگەڵ دانوستان و بە ڕێکەوتن گەیشتنی ڕژیم دژایەتی دەکات. ڕووسیە بەنیازە لە کۆماری ئیسلامی و بەرجامیش وەک دەرفەتێک بۆ ئیمتیاز وەرگرتن لە ڕۆژاوا و ئەمریکا کەڵک وەربگرێت.
بەڵام بۆ کۆماری ئیسلامی و شەخسی خامنەیی کایەی دانووستانەکانی بووژاندنەوەی بەرجام بە سیاسەتی “نە دانوستان دەکەین و نە شەڕ ڕوو دەدات” دەتوانێ دەرفەتێک بێت بۆ درێژە و مانەوەی دەسەڵاتی ڕژیم. چونکە حاکمانی ڕژیمی ئیسلامی دەزانن لە باروودۆخێکدا کە گشت نیزامی سەرمایەداری لەگەڵ قەیرانی پێکهاتەیی بەرەوڕووە و موعزەل و نیگەرانیی سەرەکیی ئەمریکا و ڕۆژاوا بەرەنگاربوونەوە لەگەڵ پەرەسەندنی نفووزی ئابووریی چینە، کە بەشێکی بەرینی لە بازاڕەکانی دنیا داگیر کردووە، مەترسییەکی زۆر لەلایەن ئەوانەوە بەرۆکی کۆماری ئیسلامی ناگرێت. بەڵام ڕژیم باش دەزانێت کە مەترسیی سەرەکی و چارەهەڵنەگر بۆ مەوجوودییەتی کۆماری ئیسلامی، پەرەسەندنی مانگرتن و ناڕەزایەتی و سەرهەڵدانی ئاخێزی کۆمەڵایەتییە لەلایەن کرێکاران و جەماوەری خەڵکی هەژار و بێبەشی کۆمەڵگەوە. شەپۆلێکی ناڕەزایەتی کە وەحەرەکەت کەوتووە و بە زوویی ئەم دەسەڵاتە هارەی سەدەکانی ناوەڕاستی سەرمایەداری دەڕووخێنێت.