لەو کاتەوە کە ڕادیۆ فەردا لە ڕێکەوتی ٢١ی ڕێبەنداندا فایلێکی سەوتیی نزیک بە ٥٠ خولەکیی لە وتووێژی نێوان محەممەد جەعفەری و سادق زولقەدەرنیا فەرماندەی گشتی و جێگری ئابووریی وەختی سپای پاسداران لە ساڵی ٩٧ بڵاوکردەوە، شەرەدرۆ و حاشاکردن لەمبارەوە هەروا درێژەی هەیە. میحوەری سەرەکیی وتووێژەکانی نێوان فەرماندەی گشتی و جێگری ئابووریی ئەوکاتی سپای پاسداران گەندەڵیی بەرین لەناو بونیادی تەعاونی سپا، سپای قۆدس و شارەداریی تارانە کە تێیدا زۆرێک لە دەستنیشاندەکانی خامنەیی لەوانە قاسم سولەیمانی و سەرۆکی ئێستای مەجلس، محەممەد باقر قالیباف تێوەردراون. ئەگەرچی عەلی خامنەیی بەیانیی پێنجشەممە ٢٨ی مانگی ڕێبەندان لە قسەوباسێکی ڤیدیۆییدا بۆ ژمارەیەک لە خەڵکی تەورێز ئەم فایلە سەوتییەی درۆودەلەسە و “کردەوەی میدیایی ئیستکبار” پێناسەی کرد و بە تاکتیکی حاشالێکردنی بێشەرمانە، لە گەندەڵیی کادری ڕێبەریی سپای پاسداران پشتیوانیی کرد، بەڵام هەواڵنێریی فارس ڕۆژی یەکشەممە ٢٤ی ڕێبەندان ئەسڵ بوونی فایلی سەوتیی بڵاوکراوە لە دانشتنی فەرماندەی پێشووی سپای پاسدارانی لەسەر زاری “سەرچاوە ئاگادارەکان” تەئید کرد. بەپێچەوانەی ئیدیعای خامنەیی، بابەتی گەندەڵیی بەرین لەناو کادری ڕێبەریی سپای پاسداران نە ئیدیعای میدیا دەرەکییەکان، بەڵکوو ئیدیعای ڕاشکاوانەی دوو فەرماندەی باڵای سپایە کە هەروەک فەرماندەکانی دیکەی ئەم ناوەندە لەلایەن خودی خامنەییەوە دیاری کراون. لەم فایلە سەوتییەدا ڕۆڵی بەرچاوی محەممەد قالیباف شارەداری پێشووی تاران و سەرۆکی ئێستای مەجلیس و هەروەها دەوروونەخشی فەرماندەکانی پێشوو و ئێستای هێزەکانی قۆدسی سپا، جەماڵەدین ئابروومەند، جێگری ئەوکاتی هاوئاهەنگیی سپا و حسێن تائیب، بەرپرسی ئیتلاعاتی سپا لە گەندەڵییە برینەکاندا ئاماژەی پێکراوە کە ڕەقەمەکەیان دەگاتە هەزاران ملیارد تمەن. لەم فایلە سەوتییەدا بە گەندەڵیی چەند ملیارد تمەنیی هۆڵدینگی یاس، باسکی گرنگی بۆنیادی تەعاونی سپا ئاماژە کراوە کە جەماڵەدین ئابروومەند، جێگری وەختی هاوئاهەنگیی سپا یەکێک لە تۆمەمەتبارە سەرەکییەکانە.
لەقاودانەکان سەبارەت بە دۆسیەکانی دزی و گەندەڵیی ماڵی لەناو ڕژیمی کۆماری ئیسلامیدا درێژەی هەیە و هەموو ڕۆژێ هەواڵێکی تازە لەم دۆسیانە دەگات. لە سەردەمی سەرۆک کۆماریی ڕەفسەنجانییەوە کە لە ئاکامی توندبوونەوەی کێشمەکێشی باڵەکانی حکوومەت بەرەبەرە هەواڵی پێوەندیدار بە دۆسیەکانی گەندەڵیی ماڵی میدیایی بوونەوە، سریاڵی لەقاودانی دۆسیەکانی گەندەڵیی ماڵی هەوار درێژەیان هەیە. لە سەردەمی ڕەفسەنجانی بەڵگەکانی پێوەندیدار بە ئیختلاسی ١٢٣ ملیارد تمەنی ئاشکرابوو و سەرەنجی میدیاکانی ناوخۆ و دەرەوەی بەرەوخۆی ڕاکێشا. لە سەردەمی خاتەمیدا دیوانی موحاسبات دوای لێکدانەوەی بەڕێوەبەرایەتیی سەنعەتی نەوتی دەوڵەتی هەشتەم لە ڕاپۆرتی بوودجەی ساڵی ٨٣دا بەفەرمی ڕایگەیاند کە زیاتر لە ٦ ملیارد دۆلار لە داهاتەکانی سەرچاوەگرتوو لە فرۆشتنی نەوت نەخراوەتە خەزێنەی دەوڵەتەوە و خاتەمیش هیچکات لەمبارەوە وڵامی پرسیارەکانی نەدایەوە. هەر لەم دەورەیەدا کەرباسچی شارەداریی ئەوکاتی تاران کە لەلایەن خاتەمی و هاشمییەوە پشتیوانیی لێدەکرا بەهۆی بەفیڕۆدانی سێ و نیو ملیارد تمەن بە چوار ساڵ زیندان مەحکووم کرا. لە سەردەمی ئەحمەدی نەژاددا کە بە درووشمی بەرەنگاربوونەوە لەگەڵ گەندەڵی و لە جەرەیانی کودتایەکی هەڵبژاردندا بەدەسەڵات گەیشت، ڕەقەمی دزی و گەندەڵییەکان سەرەتا بە سێ هەزار ملیارد تمەن و لەدرێژەدا بە ڕێکۆردی ٦٥٠ هەزار ملیارد تمەن گەیشت. لە سەردەمی ڕووحانیشدا لە جەرەیانی پێڕاگەیشتن بە دۆسیەی دزیی چەند ملیارد دۆلاریی بابەک زەنجانی بازرگانی سەرشناسی ئێران و دۆسیە پێوەندیدارەکان بە گەندەڵیی بەرینی ماڵیی دەزگای قەزایی، بۆ هەمووان بەڕوونی دەرکەوت کە ئەم گەندەڵی و دزییانە بە هاوکاری و هاوڕێیەتیی بەرپرسانی باڵای حکوومەت ئەنجام دراون.
دەزگای قەزایی ڕژیم لەماوەی ئەم ساڵانەدا هەوڵی داوە تا بە بەدواداچوونی هێندێک دۆسیەی پێوەندیدار بە گەندەڵیی ماڵی و سزادانی هێندێک لە تاوانباران، نەفرەت و بێزایی گشتی لە ڕژیمی سەرتاپێ گەندەڵی کۆماری ئیسلامی کەم بکاتەوە و ئیتعتباری لەدەستچووی ڕژیم لانیکەم لەناو خودییەکانی نیزامدا نووژەن بکاتەوە. به‌ڵام له ماوه‌ی ئه‌م ساڵانه‌دا نه ئێعدامی مێه ئافه‌رید خۆسره‌وه‌ی، نه موحاكمه و زنیدانی كردنی كه‌رباسچی، نه موحاکمه و سزادانی محه‌ممه‌د ڕه‌زا ڕه‌حیمی جێگری سه‌رۆك كۆمار له ده‌وره‌ی ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد، نه ده‌ستبه‌سه‌ركردنی بابه‌كی زه‌نجانی و مه‌حكووم كردنی به ئێعدام، هیچكامیان نه ته‌نیا نه‌یتوانیوه ئیعتبارێك بۆ ڕژیم ده‌سته‌به‌ر بكات، به‌ڵكوو له ئێستادا، بۆنی گه‌نیوی گه‌نده‌ڵیی ده‌زگای قه‌زایی، واته ئه‌و ناوه‌نده‌ی كه قه‌راره به‌ره‌نگاری گه‌نده‌ڵی بێته‌وه، سه‌رتاسه‌ری كۆمه‌ڵگای داگرتووه. گه‌نده‌ڵی به‌جۆرێك سه‌رتاپێی نیزامی كۆماری ئیسلامیدا ته‌نیوه‌ته‌وه كه پێویستی به ژێر و ژوور كردنێكی ئه‌ساسی هه‌یه، ئه‌م جۆره كرده‌وانه نه‌ته‌نیا ناتوانێ گۆڕاكارییه‌ك له باروودۆخه‌كه‌دا بخوڵقێنێ به‌ڵكوو ڕۆڵی داپۆشین و فریودانه‌كه‌شی له‌ده‌ست داوه.
حه‌سه‌ن ڕووحانی له یه‌كێك له وته‌كانیدا سه‌باره‌ت به ڕیشه‌كانی گه‌نده‌ڵیی ناو ڕژیمی ئیسلامی وتی: ” ئه‌گه‌ر چه‌ك، پاره، ڕۆژنامه، سایت، هه‌واڵنێری، هه‌موو ئه‌وانه یه‌ك جێگا كۆبكه‌ینه‌وه، حه‌تمه‌ن گه‌نده‌ڵی درووست ده‌بێت. ئه‌بووزه‌ر و سه‌لمانیش بن، گه‌نده‌ڵ ده‌بن. كه‌وابوو دونیا عه‌قڵی به‌وه شكاوه كه ئه‌م ده‌سه‌ڵاتانه‌ی له‌یه‌كتر جیا كردووه‌ته‌وه”. هه‌ڵبه‌ت ڕووحانی له جه‌رگه‌ی شه‌ڕی ده‌سه‌ڵاتدا و به‌خاتری به‌شخوازیی خۆی، باس له كۆبوونه‌وه‌ی چەک و پارە و ڕۆژنامه و هه‌واڵنێری ده‌كات كه زۆربه‌یان له‌ژێر ناوی خسووسی سازیدا له‌ده‌ست سپای پاسداران و لق و پۆپه‌كانی دان. بەڵام ئەمڕۆ کە سێ دەسەڵاتەکەی ژێر ڕێبەریی فەرماندەکانی سپای پاسداران یەکدەست بوونەتەوە و هەموو دەسەڵات لە یەک جێدا کۆبووەتەوە پانتایی گەندەڵی چووەتە قۆناغێکی تازەوە بەجۆرێک کە پێکهاتەی نیزامی و نهێنی کاریی بەرینیش ناتوانێ لەم پێکهاتە ئەمنییەتییەدا بەر بە دزەکردنی هەواڵی پێوەەندیدار بە گەندەڵی بگرێت.
به‌ڵام له ڕاستیدا، له پێكهاته‌ی چینایه‌تی و سیاسیی كۆماری ئیسلامیدا، ئه‌گه‌ر سه‌رچاوه‌كانی ده‌سه‌ڵات له‌وانه پارە و چه‌ك و میدیا له نێوان سێ ده‌زگای قه‌زایی و موقه‌نه‌نه و مۆجریه‌دا، به شێوه‌ی یه‌كسان دابه‌ش بكرێن، یان وه‌ك دێمۆكراسیی بۆرژوازی هه‌ر كام له‌م ده‌زگایانه جێگه و پێگه‌ی خۆیان له ده‌سه‌ڵاتدا ببیننه‌وه، دیسانیش ناكرێ گه‌نده‌ڵی له‌ناو كۆماری ئیسلامیدا ڕیشه كێش بكرێ. ئه‌م گه‌نده‌ڵیه ماڵی و ئیداریه له پێكهاته‌ی چینایه‌تی و سیاسیی ڕژیمی كۆماری ئیسلامیدا ڕیشه‌ی داكوتاوه و تا كاتێك كه ئه‌م پێكهاته‌یه تێكنه‌شكێت و ئه‌م ڕژیمه به‌ده‌ست كرێكاران و جه‌ماوه‌ری وه‌گیان هاتوو له‌م باروودۆخه نه‌ڕووخێت، ئه‌م گه‌نده‌ڵیه ڕیشه‌كێش ناكرێت. ته‌نانه‌ت له دیمۆكراسییه‌كانی بورژوازی، پێشكه‌وتنی به‌ره‌نگاربوونه‌وه له‌گه‌ڵ گه‌نده‌ڵیی ئیداری و ماڵیی ناو ده‌زگاكانی ده‌سه‌ڵات، به‌وه‌وه گرێ دراوه كه تا چ ڕاده‌یه‌ك ئیمكانی ده‌خاڵه‌تی كرێكاران و توێژه جۆراوجۆره‌كانی خه‌ڵك، بۆ ده‌خاڵه‌ت كردن له ناو سیاسه‌ت و ئیداره‌ی كۆمه‌ڵگا، دابین كراوه. ته‌نیا له‌و كۆمه‌ڵگایانه كه كرێكاران، ژنان و بزووتنه‌وه پێشڕه‌وه كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان له جه‌ره‌یانی خه‌باتی ڕۆژانه‌یان بۆ باشتر كردنی باروودۆخی كار و ژیان، ڕێكخراوه‌كانی خۆیانیان پێكهێناوه و جێیان خستووه، به ناڕه‌زایه‌تیی خۆیان و به ده‌ستڕاگه‌یشتنیان به چاپه‌مه‌نی و تۆڕه كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان، توانیویانه ده‌ورونه‌خشێكی كاریگه‌ر له به‌ره‌نگاربوونه‌وه له‌گه‌ڵ گه‌نده‌ڵی بنوێنن.
وتەی ڕۆژی تەلەڤیزیۆنی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران و کۆمەڵە